વિજ્ઞાન પ્રેક્ટીસ ટેસ્ટ – પ્રકરણ 4 અને 5

ધોરણ 8 વિજ્ઞાનના પ્રકરણ 4 અને 5 પર આધારિત NMMS પ્રેક્ટીસ ટેસ્ટ (તા. 23/09/2025):

પ્રકરણ 4: દહન અને જ્યોત

• દહન: જે રાસાયણિક પ્રક્રિયા દરમિયાન પદાર્થ ઑક્સિજન સાથે પ્રક્રિયા કરીને ઊર્જા ઉત્પન્ન કરે છે તેને દહન કહે છે. આ ઊર્જા ગરમી અને પ્રકાશ સ્વરૂપે હોય છે.
• જ્વલનબિંદુ: જે નીચામાં નીચા તાપમાને પદાર્થ સળગે છે તે તાપમાનને તે પદાર્થનું જ્વલનબિંદુ (Ignition temperature) કહે છે.
• આગ નિયંત્રણ: આગના નિયંત્રણ માટે બળતણને મળતો હવાનો પુરવઠો અટકાવવો અને બળતણનું તાપમાન નીચું લાવવું જરૂરી છે. વિદ્યુત અને તેલથી લાગેલી આગ માટે કાર્બન ડાયૉક્સાઈડનો ઉપયોગ થાય છે.
• દહનના પ્રકારો: ઝડપી દહન, સ્વયંસ્ફરિત દહન અને વિસ્ફોટ.
• મીણબત્તીની જ્યોત: તેના ત્રણ મુખ્ય વિસ્તારો છે: સૌથી અંદરનો કાળો વિસ્તાર, મધ્યનો પીળો પ્રકાશિત વિસ્તાર અને સૌથી બહારનો ભૂરો વિસ્તાર.
• આદર્શ બળતણ: તે સસ્તું, સરળતાથી ઉપલબ્ધ, ત્વરિત દહન પામે તેવું અને કોઈ અવશેષ ન છોડે તેવું હોવું જોઈએ.
• કૅલરી મૂલ્ય: 1 કિગ્રા બળતણનું સંપૂર્ણ દહન થવાથી ઉત્પન્ન થતા ઉષ્માના જથ્થાને તેનું કૅલરી મૂલ્ય કહે છે, જેનો એકમ કિલોજૂલ પ્રતિ કિગ્રા (kJ/kg) છે.
• પર્યાવરણીય અસરો: બળતણનું અપૂર્ણ દહન હાનિકારક વાયુઓ ઉત્પન્ન કરે છે. કાર્બન ડાયૉક્સાઇડનું વધતું પ્રમાણ ગ્લોબલ વૉર્મિંગ માટે અને સલ્ફર-નાઇટ્રોજનના ઑક્સાઈડ ઍસિડ વર્ષા માટે જવાબદાર છે.

પ્રકરણ 5: વનસ્પતિઓ અને પ્રાણીઓનું સંરક્ષણ

• વનનાબૂદી: જમીનનો અન્ય કાર્યો માટે ઉપયોગ કરવા વૃક્ષોની કટાઈ, જેનાથી પૃથ્વી પર તાપમાન અને પ્રદૂષણમાં વધારો થાય છે અને ગ્લોબલ વૉર્મિંગ જેવી સમસ્યાઓ સર્જાય છે.
• જીવાવરણ અને જૈવવિવિધતા: પૃથ્વીનો સજીવોના વસવાટવાળો ભાગ જીવાવરણ છે, અને તેમાં જોવા મળતા વિવિધ સજીવોને જૈવવિવિધતા કહે છે.
• સુરક્ષિત ક્ષેત્રો: વનસ્પતિ અને પ્રાણીઓના સંરક્ષણ માટે અભયારણ્ય, રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન અને જેવાવરણ આરક્ષિત ક્ષેત્ર જેવા વિસ્તારો જાહેર કરાયા છે.
• સ્થાનિક જાતિઓ: કોઈ એક જ ક્ષેત્રમાં વિશિષ્ટ રૂપે જોવા મળતી વનસ્પતિ અને પ્રાણીની જાતિઓ.
• નિવસનતંત્ર: કોઈ વિસ્તારના જૈવિક ઘટકો (વનસ્પતિ, પ્રાણી) અને અજૈવિક ઘટકો (તાપમાન, ભેજ, જમીન) વડે સંયુક્ત રીતે બનતું તંત્ર.
• રેડ ડેટા બુક: આ પુસ્તકમાં બધી નાશ:પ્રાય જાતિઓનો રેકોર્ડ રાખવામાં આવે છે.
• પ્રવાસી પક્ષીઓ: વાતાવરણીય બદલાવને કારણે પોતાના મૂળ નિવાસથી ઊડીને દર વર્ષે ચોક્કસ સમયે અન્ય દૂરના સ્થળે જતા પક્ષીઓ.
• પુનઃવનીકરણ: નાશ પામેલાં જંગલોની પુનઃસ્થાપના માટે નવાં વૃક્ષોની રોપણી કરવી. 1 ટન કાગળ બનાવવા 17 પૂર્ણવિકસિત વૃક્ષો કાપવામાં આવે છે, તેથી કાગળની બચત કરવી જરૂરી છે.

ઉપયોગી લિંક્સ

તમારી તૈયારીને વધુ મજબૂત કરવા માટે નીચે આપેલા સ્ત્રોતોનો ઉપયોગ કરો:

જૂના મહિનાના મટીરીયલ

પાછલા મહિનાના પ્રેક્ટીસ ટેસ્ટ અને મટીરીયલ માટે નીચે ક્લિક કરો:

Evalbee એપ્લિકેશનના ફાયદા

Evalbee એપ્લિકેશન NMMS તૈયારી માટે એક શક્તિશાળી સાધન છે જે તમને તમારા OMR જવાબો સ્કેન કરી સીધું પરિણામ મેળવવામાં મદદ કરે છે: